Şelaleler, suyun bir akarsu yatağından serbestçe düşmesiyle oluşan doğal oluşumlardır. Farklı jeolojik özelliklere, suyun düşme biçimine ve çevresel koşullara bağlı olarak çeşitli şelale türleri bulunmaktadır. İşte şelale türleri ve özellikleri:
________________________________________
1. Dalma Şelalesi (Plunge Waterfall)
• Özellikler: Su, kaya yüzeyine temas etmeden serbest düşüş yapar. Düşme sırasında su, genellikle yoğun bir şekilde aşağıdaki su birikintisine ulaşır.
• Örnek: Niagara Şelalesi (Kanada-ABD sınırı).
Niagara Şelalesi________________________________________
2. Katmanlı Şelale (Tiered/Multistep Waterfall)
• Özellikler: Su, birden fazla basamak veya kademeden aşağıya akar. Her bir kademe, ayrı bir mini şelale oluşturur.
• Örnek: Kurşunlu Şelalesi (Antalya, Türkiye).
Kurşunlu Şelalesi________________________________________
3. Perde Şelale (Horsetail Waterfall)
• Özellikler: Suyun kaya yüzeyine sürekli temas ederek aşağı doğru aktığı şelalelerdir. Şelale boyunca su ince bir perde gibi görünür.
• Örnek: Seljalandsfoss Şelalesi (İzlanda).
Seljalandsfoss Şelalesi________________________________________
4. Şerit Şelale (Ribbon Waterfall)
• Özellikler: Şelale, uzun ve dar bir şekilde akar. Su ince bir şerit gibi düşer.
• Örnek: Bridalveil Fall (Yosemite, ABD).
Bridalveil Fall________________________________________
5. Katedral Şelalesi (Fan Waterfall)
• Özellikler: Su, geniş bir kaya yüzeyine yayılarak düşer. Yüksekliği kısa olabilir, ancak genişliği fazladır.
• Örnek: Jeongbang Şelalesi (Güney Kore).
Jeongbang Şelalesi________________________________________
6. Blok Şelale (Block Waterfall)
• Özellikler: Su, geniş ve düz bir kaya yüzeyinden tek parça halinde düşer. Görkemli ve geniştir.
• Örnek: Victoria Şelalesi (Zambiya-Zimbabwe sınırı).
Victoria Şelalesi________________________________________
7. Kanyon Şelalesi (Cataract Waterfall)
• Özellikler: Suyun dar bir kanyon içerisinden geçtiği ve güçlü bir şekilde aktığı şelalelerdir. Genellikle yüksek debili sular oluşturur.
• Örnek: Foz do Iguaçu (Brezilya-Arjantin sınırı).
Foz do Iguaçu________________________________________
8. Kokteyl Şelale (Punchbowl Waterfall)
• Özellikler: Su önce serbest düşüş yapar, ardından geniş bir havuza veya gölete yayılır.
• Örnek: Punch Bowl Şelalesi (Oregon, ABD).
Punch Bowl Şelalesi ________________________________________
9. Donmuş Şelale (Frozen Waterfall)
• Özellikler: Kış aylarında suyun donmasıyla oluşur. Buz tırmanışı için popülerdir.
• Örnek: Helmcken Şelalesi (Kanada).
Helmcken Şelalesi ________________________________________
10. Sekmeli Şelale (Cascades Waterfall)
• Özellikler: Su, yatay olarak eğimli kayalardan aşağıya doğru akar. Akış hızı sürekli değişir.
• Örnek: Manavgat Şelalesi (Antalya, Türkiye).
Manavgat Şelalesi________________________________________
11. Dilimli Şelale (Segmented Waterfall)
• Özellikler: Su, birden fazla koldan düşer ve segmentlere ayrılır.
• Örnek: Gullfoss Şelalesi (İzlanda).
Gullfoss Şelalesi ________________________________________
12. Yana Yayılan Şelale (Slide Waterfall)
• Özellikler: Su, kaygan bir kaya yüzeyinden yana doğru kayarak akar. Genellikle düşük debilidir.
• Örnek: Rainbow Şelalesi (Hawaii, ABD).
Rainbow Şelalesi________________________________________
Şelalelerin Oluşumu ve Önemi
• Oluşumu: Şelaleler, genellikle akarsu yataklarının erozyona uğrayarak sert ve yumuşak kayaçlar arasındaki farklılıkların ortaya çıkmasıyla oluşur.
• Ekolojik Önemi: Şelaleler, çevrelerinde zengin bir bitki örtüsü ve canlı çeşitliliği barındırır. Ayrıca turizm açısından da büyük bir çekim merkezi oluştururlar.
